Ο Γρηγόριος Αναστασίου είναι αναπληρωτής καθηγητής Βυζαντινής Μουσικολογίας στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών και επιστημονικός Διευθυντής του Ιδρύματος Βυζαντινής Μουσικολογίας της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος. Είναι διδάκτωρ του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών και η διδακτορική του διατριβή, που εκπόνησε με επιβλέποντα καθηγητή τον Γρηγόριο Στάθη, έχει θέμα «Τα Κρατήματα στην Ψαλτική Τέχνη» (έκδοση: Αθήνα 2005). Κατέχει πτυχίο Θεολογίας από το ομώνυμο τμήμα του ΕΚΠΑ και έχει εκπαιδευτεί στην Μηχανοργάνωση Ιστορικών Αρχείων και Ηλεκτρονική Επεξεργασία Αρχειακού Υλικού. Έχει επίσης Δίπλωμα Βυζαντινής Μουσικής από το Ωδείο Χαλκίδος.
Διδάσκει μαθήματα Βυζαντινής Μουσικολογίας και Ψαλτικής Τέχνης στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών, σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο. Έχει διδάξει στο Ευρωπαικό Πανεπιστήμιο Κύπρου και ευκαιριακά σε πολλά ειδικά σεμινάρια και προγράμματα επιμόρφωσης που διοργανώνουν ακαδημαικοί, εκκλησιαστικοί ή καλλιτεχνικοί φορείς στην Ελλάδα και το εξωτερικό (Αλβανία, ΗΠΑ, Ιταλία, Ρουμανία, Τσεχία κ.α.).
Συμμετέχει συχνότατα σε τοπικά και διεθνή μουσικολογικά και βυζαντινολογικά συνέδρια ως εισηγητής ή και ως μέλος επιστημονικών και οργανωτικών επιτροπών.
Ερευνητικά ενδιαφέροντα
Τα παντοία επιστημονικά δημοσιεύματά του, οι ανακοινώσεις του σε συνέδρια, οι ομιλίες του και γενικότερα τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα στρέφονται γύρω από θέματα ιστορίας, μορφολογίας, οντολογίας και ερμηνείας της Ψαλτικής Τέχνης.
Καλλιτεχνική δραστηριότητα
Μέλημά του σταθερό είναι η παράδοση και διδασκαλία της Ψαλτικής ως επιτελεστικής λειτουργικής Τέχνης· και με αυτόν τον σκοπό διακονεί, από το 2005, ως Πρωτοψάλτης στον ιερό ναό Αγίας Μαρίνης Άνω Ιλισίων, όπου και διευθύνει την εκεί συσταθείσα Σχολή Βυζαντινής Μουσικής και τον Χορό των «Ιλισιωτών Ψαλτών».
Έχει στο ενεργητικό του πολλές εμφανίσεις ως μονοφωνάρης (σολίστ) σε μουσικές εκδηλώσεις (Ψαλτικής Τέχνης και Σύγχρονης Λόγιας Μουσικής) στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Διδασκόμενα μαθήματα
Στο ΤΜΣ διδάσκει τα ακόλουθα μαθήματα:
σε προπτυχιαακό επίπεδο·
και σε μεταπτυχιακό επιπεδο·
Βιβλία καὶ Δημοσιεύματα (ενδεικτικά)
— Τὰ Κρατήματα στὴν Ψαλτικὴ Τέχνη, Ἵδρυμα Βυζαντινῆς Μουσικολογίας – Μελέται 12, Ἀθήνα 2005 [σσ. 524]. Διδακτορικὴ διατριβή. isbn: 960-88352-2-4
— «Ἁπὸ τὴν Κωνσταντινούπολιν εἰς τὴν Εὔριπον»· ψαλτικὴ ἰχνηλασία στὴν Χαλκίδα μὲ ὁδηγοὺς ἄγνωστα μέχρι τώρα μουσικὰ χειρόγραφα, (Ἀπαρχή) Ἀθήνα 2023 [σσ. 144]. isbn: 978-618-85349-4-0
— Θεωρούμενα στὴν Ψαλτικὴ Τέχνη· θέματα ψαλτικῆς ὀντολογίας, θεωρίας, σημειογραφίας, μελοποιίας, ἑρμηνείας, τάξης, (Ἀπαρχή) Ἀθήνα 2024 [σσ. 352]. isbn: 978-618-85349-5-7.
— «Σχέση ὀνόματος καὶ μέλους στὰ βυζαντινὰ καὶ μεταβυζαντινὰ κρατήματα», στὸ “Θεωρία καὶ Πράξη τῆς Ψαλτικῆς Τέχνης” - Τὰ Γένη καὶ Εἴδη τῆς Βυζαντινῆς Ψαλτικῆς Μελοποιίας· Πρακτικὰ τοῦ Β΄ Διεθνοῦς Συνεδρίου Μουσικολογικοῦ καὶ Ψαλτικοῦ (Ἀθήνα, 15-19 Ὀκτωβρίου 2003), Ἀθήνα 2006, σσ. 153-169.
— «Ἡ παράδοση καὶ ἐξέλιξη τοῦ Ἀναστασιματαρίου», στὸ Ἡ Βυζαντινὴ Μουσικὴ καὶ οἱ Ἀναστάσιμοι Ὕμνοι· Πρακτικὰ Συνεδρίου (Λευκωσία, 6 Μαΐου 2005), Λευκωσία 2006, σσ. 93-118 [καὶ ἀνάτυπο]
— «Τὰ Πασαπνοάρια τοῦ Ὄρθρου ὡς καλοφωνικὲς συνθέσεις· σκέψεις ποὺ γεννιοῦνται γιὰ τὴν σκοπιμότητα τοῦ καλοφωνικοῦ μέλους γενικότερα», στὸ Proceedingsofthe 1stInternationalConferenceoftheASBMH, σσ. 124-143, προσιτὸ στὸ διαδίκτυο: www.asbmh.pitt. edu/page12/Anastasiou.pdf]
— «Τὰ φθορικὰ κρατήματα», στὸ “Θεωρία καὶ Πράξη τῆς Ψαλτικῆς Τέχνης”- Ἡ Ὀκταηχία· Πρακτικὰ τοῦ Β΄ Διεθνοῦς Συνεδρίου Μουσικολογικοῦ καὶ Ψαλτικοῦ (Ἀθήνα, 17-21 Ὀκτωβρίου 2006), Ἀθήνα 2010, σσ. 509-531.
— «The musical ‘language’ of the Psaltic Art», στὸ Principles of Music Composing: Sacred Music X [Πρακτικὰ Συνεδρίου], Vilnius 2011, σσ. 148-165.
— «‘Ἡ τρισύνθετος γλυκυφωνία’ τῆς Ψαλτικῆς κατὰ τριπλῆ ἐκδοχὴ τῶν τριῶν μουσικοδιδασκάλων: Ἰ. Θ. Σακελλαρίδου, Κων. Α. Ψάχου, Σίμωνος Καρᾶ», στὸ Κωνσταντῖνος Ψάχος: ὁ Μουσικός, ὁ Λόγιος - Πρακτικὰ Ἡμερίδας (Ἀνατολικὴ Αἴθουσα τοῦ Μεγάρου τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν, 30 Νοεμβρίου 2007), Ἀθήνα 2013, σσ. 29-48.
— «Ὁ πρωτοψάλτης Κυζίκου Πέτρος Φιλανθίδης (1845 περ. - 1920)», Ἀνατολῆς τὸ Περιήχημα 1 (2014), σσ. 187-215.
— «’Χριστὸς γεννᾶται’, ἦχος α´, μέλος Μπαλασίου ἱερέως», στὸ Κωνσταντῖνος Σκαρμοῦτσος (ἐπιμ.), Μαθηματάριον – ἙρμηνευτικὴκαὶΜουσικολογικὴΣπουδή, Ἀθῆναι 2017, σσ. 153-158.
— «Ὁ Ἀπόστολος Χῖος Κώνστας ὡς μελοποιὸς καὶ ψάλτης μέσα ἀπ’ τ’ Ἀνοιξαντάριά του», στὸ ἈπόστολοςΧῖοςὁΚώνστας, ὁτέταρτοςτῶνΤριῶν – ΠρακτικὰἐπιστημονικῆςΔιημερίδας, Χίος 2018. σσ. 107-128.
— μαζὶ μὲ τὴν Ἄννα Μεσολωρᾶ, «Ἡ ἀποκείμενη στὴν βιβλιοθήκη τοῦ Ἱδρύματος Βυζαντινῆς Μουσικολογίας συλλογὴ μουσικῶν χειρογράφων τῆς οἰκογένειας Κονιδάρη καὶ ἡ σπουδαιότητά της γιὰ τὴ μελέτη τῆς Κεφαλληνιακῆς Ψαλτικῆς», στὰ ΠρακτικὰτοῦΙΑ´ΔιεθνοῦςΠανιονίουΣυνεδρίουἙπτανησιακὸςΒίοςκαὶΠολιτισμός (Κεφαλονιά, 21-25 Μαΐου 2018), ἐπιμ. Ἠλίας Τουμασᾶτος, Τόμος ΙΙΙ, Ἀργοστόλι 2019, σσ. 543-561.
— «A short study on the compositions of the ‘mathēma’ Ἄνωθεν οἱ προφῆται from the “golden age” of kalophonia (14th -15th centuries) as food for thought on the concepts of eponymity, tradition and innovation in Byzantine Music», στὸ Journal of the International Society for Orthodox Music 3 (January 2020), σσ. 64-80. journal.fi jisocm/article/view/88716].
— «Μιὰ σπάνια ἀνθολογημένη σύνθεση Ἀνοιξανταρίων καὶ οἱ ἐξηγήσεις της στὴν Νέα Μέθοδο», στὰ ΠρακτικὰΔιεθνοῦςΜουσικολογικοῦκαὶΨαλτικοῦΣυνεδρίου: ἩΒυζαντινὴΜουσικὴμέσαἀπὸτὴνΝέαΜέθοδοΓραφῆς 1814-2014· Καθιέρωση – Προβληματισμοί – Προοπτικές, Ἅγιον Ὄρος 2021, σσ. 453-485.
— «‘Φιλοτιμίᾳ τοῦ ποιητοῦ καὶ ὡραιότητος ἕνεκα καὶ δι᾽ ἀνάγκην’· Ἡ νεότερη εἱρμολογικὴ μελοποιία καὶ τὸ Εἱρμολόγιον Καταβασιῶν τοῦ Γεωργίου Χατζηθεοδώρου», Πρόλογος (sic) στὸ Γεώργιος Χατζηθεοδώρου, Καταβασίεςἀργές (ἀργοσύντομες), σύντομες, Κάλυμνος 2022, σσ. xxiv-xxxv.
— «Ἡσύχως καὶ πραέως καὶ μετ᾽ εὐλαβείας» στὸ ΛιμενάρχηςκαὶΒαρδιάνος· ΧαριστήριοςτόμοςστὸνΝ. Δ. Τριανταφυλλόπουλογιὰτὰἐνενηντάχρονάτου, ἐπιμ. Ἄγγελος Μαντᾶς, Χαλκίδα 2023, σσ. 43-60.
— « ‘ἐν χάριτι ᾄδοντες...’ τὸ ἅγιον Δωδεκαήμερον», εἰσαγωγὴ στὸ Γεώργιος Χατζηχρόνογλου, Τὸ Ἅγιον Δωδεκαήμερον, Ἀθήνα 2023, σσ. 5-18.
